เริ่มเรื่องประวัติ--ประสูติ--ได้พระราชทานประนาม--ลักษณะการพระราชทานพระนามพระเจ้าลูกเธอในรัชกาลที่ 4-- เริ่มทรงศึกษา--การศึกษาของของพระเจ้าลูกเธอ--เรื่องพระประวัติเมื่อทรงพระเยาว์--เรื่องตามเสด็จไปทอดพระเนตรสุริยอุปราคาที่หว้ากอ--เรื่องพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวประชวรสวรรคต--เรื่องพระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อก่อนเสวยราชย์เสด็จสมภพ--เรื่องพระราชทานนาม--เรื่องพระราชประวัติเมื่อทรงพระเยาว์--เรื่องพระราชประวัติเมื่อทรงผนวชเป็นสามเณร--เรื่องพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยประชวรสวรรคต--เรื่องถวายราขสมบัติแก่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว--เรื่องพระราชประวัติเมื่อทรงผนวช--เรื่องทรงสอบความรู้พระปริยัติธรรม--เรื่องทรงตั้งคติธรรมยุติกา--เรื่องทรงเสด็จเที่ยวธุดงค์--เรื่องพระราชประวัติตอนเสด็จอยู่วัดบวรนิเวศน์ฯ--เรื่องทรงเป็นกรรมการสอบความรู้พระปริยัติธรรม--เรื่องทรงศึกษาภาษาฝรั่ง--พิเคราะห์เรื่องพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจะได้ทรงรับราชสมบัติ--เหตุการณ์เมื่อพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวประชวร--เรื่องทรงรับราชสมบัติ--เรื่องพระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อเสวยราชย์แล้ว--เรื่องแก้ขนบธรรมเนียมประเภทต่าง ๆ--การศาสนา--การพิธีสำหรับบ้านเมือง--ระเบียบยศศักดิ์--เรื่องพระราชานุกิจ--เรื่องตีเมืองเชียงตุง--เรื่องจัดทหารบกทหารเรือ--เรื่องเมื่อเปลี่ยนรัชกาล--เรื่องพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงรับรัชทายาท--เรื่องตั้งระเบียบวิธีว่าราชการแผ่นดิน--เรื่องระเบียบพระราชานุกิจในรัชกาลที่ 5--เหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นเมื่อเริ่มรัชกาลที่ 5--เรื่องกงสุลอังกฤษลดธง--เรื่องอัฐปลอม--เรื่องเกิดโจรผู้ร้ายชุกชุม--เรื่องพวกจีนตั้วเฮีย (อั้งยี่)--เรื่องเริ่มรัชกาลที่ 5--เรื่องทหารไทยที่หัดตามแบบฝรั่ง--เรื่องสร้างวัดราชบพิธ ฯ--เรื่องสร้างพระบรมรูป 4 รัชกาล--เรื่องสร้างพระที่นั่งใหม่--เรื่องตั้งระเบียบเครื่องอิสริยาภรณ์--ความเปลี่ยนแปลงต่างๆเมื่อเริ่มรัชกาลใหม่--การศึกษาของเจ้านายในตอนต้นรัชกาลที่ 5--การไปมากรุงเทพ ฯ สมัยนั้น--เรื่องการทะนุบำรุงบ้านเมืองในปีมะเมียพ.ศ.2413--เรื่องตั้งกรมทหารมหาดเล็ก--เรื่องเครื่องแบบแต่งกายฝ่ายผลเรือน--เรื่องเสด็จไปต่างประเทศครั้งแรก--อธิบายมูลเหตุที่จะเสด็จไปต่างประเทศ--แก้ไขขนบธรรมเนียมเดิมหลายอย่าง--เปลี่ยนแปลงประเพณีไว้ผมมหาดไทย--เสด็จประพาสสิงคโปร์ บะเตเวีย และสมารัง--เสด็จประพาสอินเดีย--เรื่องตั้งโรงเรียนสอนภาษาอังกฤษแก่ลูกผู้ดี--เรื่องเกิดอหิวาตกโรค--เรื่องเรียนภาษาอังกฤษ--เรื่องประวัติครูแปตเตอร์สัน--เรื่องพระประวัติเมื่อทรงพระเยาว์ (ต่อ)--ภาคผนวก--ใบพระราชทานพระนามพระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าดิศวรกุมาร--คำแปลคาถา--คำประกาศตั้งกรมหมื่นดำรงราชานุภาพ--คำประกาศเลื่อนเป็นกรมหลวงดำรงราชานุภาพ--คำประกาศเลื่อนเป็นพระดำรงราชานุภาพ--คำประกาศเลื่อนเป็นสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ--สมุดประวัติรับราชการ--ทะเบียนสำมะโนครัว--การเล่าเรียนและคุณวุฒิ--ยศและยศพิเศษ--บรรดาศักดิ์ประทวนหรือสัญญาบัตร--ลำดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญต่างประเทศ--ราชการพิเศษ--สมาชิกกิตติมศักดิ์ในต่างประเทศ--ประเทศอังกฤษ--ประเทศฝรั่งเศส--ประเทศเยอรมัน--ประเทศอิตาลี--ประเทศฮอลแลนด์--ประเทศบะเตเวีย ชวา--ประเทศอินเดีย--เสือป่า--การออกจากราชการเป็นครั้งคราว--การย้ายเปลี่ยนท้องที่หรือกรม--สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพประปวช--เรื่องตระกูลวงศ์พระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิส)

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับเจ้าจอมมารดาชุ่ม ทรงมีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร พระองค์ทรงมีบทบาทสำคัญยิ่งในการก่อตั้งและปฏิรูปการจัดระเบียบการปกครองภายในประเทศ และการบริหาราชการของกระทรวงมหาดไทย ทรงเป็นองค์ปฐมเสนาบดีแห่งกระทรวงมหาดไทย ได้รับการถวายสมัญญานามว่าพระบิดาแห่งประวัติศาสตร์ไทย และเป็นคนไทยคนแรก ที่องค์การยูเนสโกแห่งสหประชาชาติ ได้ถวายสดุดีให้เป็นบุคคลสำคัญของโลก โดยหนังสือเล่มนี้ได้รวบรวมประวัติของพระองค์ที่พระองค์ทรงนิพนธ์ไว้ 5 ตอนด้วยกัน

หนังสือมีภาพประกอบขาวดำ จำนวน 375 หน้า