กระบวนพยุหยาตราทางสถลมารคในงานถวายผ้าพระกฐิน ณ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม

Abstract

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินจากพระบรมมหาราชวังโดยพระบวนพยุหยาตราทางสถลมารคเพื่อถวายผ้าพระกฐินที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เมื่อศุกร์ที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2408 ทรงฉลองพระองค์ครุยเครื่องต้นเต็มโบราณราชประเพณี ทรงพระชฎามหากฐิน ทรงฉลองพระบาทเชิงงอน ประทับเหนือพระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์ที่ประกอบบนพระราชยานคานหาม โดยมีเจ้าพนักงานหน้ 6 หลัง 6 คน จะเห็นว่า มีการทอดพระสงศัสตราวุธ เช่น พระแสงของ้าวมาเทียบที่พระที่นั่งทั้งสองด้าน มีพระทวยเพื่อวางพระสุพรรณศรีทางเบื้องซ้ายของพระทีนั่ง นอกจากนั้นยังมีพระแสงขรรค์ชัยศรีอยู่ที่พระหัตถ์ซ้ายและพระแสงอื่น ๆ ทางด้านขวา มีอินทร์พรหมในขบวนแห่ที่ใส่ชฎากางกั้นพระกลด พุ่มเงิน พุ่มทองเพื่อประกอบพระราชอิสริยยศ นอกจากนั้นยังมีการกางกั้นบังสูรย์ถวายด้วย (แต่ได้มีการหมุนขวางไว้ไม่ให้บังกล้องตอนที่ทอมสันถ่ายรูปนี้ เนื่องจากมีขนาดใหญ่) ในวันนั้นเมื่อกระบวนมาถึงเกยหน้าวัดพระเชตุพนทางด้านทิศตะวันออก (สิ่งก่อสร้างสีขาวมีเสาทรงมัณฑ์ที่อยู่ด้านข้างพระราชยาน) กระบวนได้หยุด ณ ที่นั่นชั่วครู่ ได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ทอมสันถ่ายรูปนี้โดยเฉพาะ จะเห็นว่า เจ้าพนักงานภูษามาลา คู่เคียง และเจ้าหน้าที่ในกระบวนแห่บางคนหันมามองกล้องด้วย ก่อนที่พระราชยานคานหามจะเข้าเทียบเกยเพื่อให้พระองค์เสด็จขึ้นเกยและเสด็จพระราชดำเนินเข้าไปในพระอุโบสถเพื่อกระทำพระราชพิธีต่อไปราวชั่วโมงเศษแล้วเสด็จต่อไปที่วัดราชบูรณะและวัดสุทัศน์เทพวรารามเพื่อถวายผ้ากระกฐินเป็นวัดต่อไปตามลำดับ ซุ้มประตูทางทิศตะวันออกของวัดพระเชตุพนนี้เป็นซุ้มแบบทรงมงกุฎ ประดับกระเบื้องเคลือบหลากสี หลังกำแพงแก้วจะเห็นวิหารทิศตะวันออกและพระอุโบสถอยู่ถัดเข้าไป